คิดเล่น ๆ ให้เห็นความจริง
สหภาพสหกรณ์ในประเทศไทย
โดย
ครูรงค์
ถ้าอยากรู้จักว่า สหภาพสหกรณ์คืออะไร อยู่ที่ไหน
จะเล่าให้ฟัง
เมื่อหลายสิบปีก่อนโน้น ตำราวิชาสหกรณ์ที่มีการเรียนการสอนกันในมหาวิทยาลัย แบ่งระดับของสหกรณ์ออกเป็น 3 ระดับคือ สหกรณ์ขั้นปฐม (Primary Society) สหกรณ์ขั้นมัธยม (Secondary Society) และองค์กรขั้นสูงสุดของขบวนการสหกรณ์ (Apex Organization) สหกรณ์ขั้นปฐมคือสหกรณ์ที่มีสมาชิกเป็นบุคคลธรรมดา สหกรณ์ขั้นมัธยมคือสหกรณ์ที่มีสมาชิกเป็นสหกรณ์ และแบ่งออกได้เป็น สหภาพสหกรณ์ (Cooperative Union) ที่ไม่ดำเนินงานทางธุรกิจ แต่ให้บริการสมาชิกด้านวิชาการ กับ สหพันธ์สหกรณ์ (Cooperative Federation) ที่ให้บริการด้านธุรกิจแก่สมาชิก เช่นเดียวกับชุมนุมสหกรณ์ของไทยในปัจจุบัน ส่วนองค์กรขั้นสูงสุดคือสหกรณ์ที่มีสหกรณ์ทุกประเภททุกระดับเป็นสมาชิก
เรารู้กันดีว่า สหกรณ์ที่มีการจดทะเบียนจัดตั้งขึ้นเป็นแห่งแรกของประเทศ คือ สหกรณ์วัดจันทร์ไม่จำกัดสินใช้ จัดตั้งขึ้นตามพระราชบัญญัติสมาคมแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2459 เมื่อวันที่ 26 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2459 เป็นสหกรณ์หาทุน และหลังจากนั้นเพียงไม่กี่ปีก็ได้มีการจัดตั้งสหกรณ์หาทุนในรูปแบบเดียวกันเพิ่มมากขึ้นอย่างรวดเร็วในทุกพื้นที่ทั่วประเทศ จนกระทั่งได้มีการตราพระราชบัญญัติสหกรณ์ พ.ศ. 2471 ใช้บังคับ เพื่อให้มีการจัดตั้งสหกรณ์ในรูปแบบอื่น และสหกรณ์ชนิดจำกัด ให้เพิ่มมากขึ้น รวมทั้งเปิดโอกาสให้มีการจัดตั้งองค์กรสหกรณ์ระดับมัธยมในรูปแบบของชุมนุมสหกรณ์ขึ้นมาได้ด้วย
ประวัติการพัฒนาขบวนการสหกรณ์ในประเทศไทยในระยะเริ่มแรกแสดงให้เห็นชัดเจนว่า ผู้นำสหกรณ์ของไทยในอดีตเป็นผู้มีวิสัยทัศน์ที่กว้างไกลในการพัฒนาขบวนการสหกรณ์ เห็นได้จากการกำหนดไว้ใน พ.ร.บ. สหกรณ์ พ.ศ. 2471 และข้อบังคับของบรรดาสหกรณ์ไม่จำกัดสินใช้ทั้งหลายว่า ไม่ให้นำเอากำไรสุทธิประจำปีมาจัดสรรแบ่งปันกัน แต่ให้กันไว้ร้อยละ 90 เป็นทุนสำรองของสหกรณ์ ร้อยละ 5 เป็นทุนกลางของบรรดาสหกรณ์ไม่จำกัด เพื่อเก็บไว้ช่วยเหลือสหกรณ์หาทุนที่ขาดทุนและต้องล้มเลิก และอีกร้อยละ 5 ให้สมทบเข้าไว้เป็นทุนสาธารณะของสหกรณ์ ซึ่งต่อมาได้กลายเป็นทุนสะสมเพื่อการจัดตั้งสหภาพสหกรณ์ในอนาคต ทั้งนี้มีหลักฐานบันทึกเอาไว้ว่า การริเริ่มจัดตั้งทุนสะสมเพื่อการจัดตั้งสหภาพสหกรณ์นี้เริ่มขึ้นตั้งแต่ปี พ.ศ. 2492
เจอแล้วใช่ไหม ว่าสหภาพสหกรณ์ในประเทศไทยมีที่มาจากไหน แล้วสงสัยต่อไปไหมว่า เมื่อได้มีการสะสมทุนเพื่อการจัดตั้งสหภาพสหกรณ์เอาไว้แล้ว ได้มีการใช้ทุนดังกล่าวจัดตั้งสหภาพสหกรณ์ขึ้นมาหรือเปล่า จัดตั้งขึ้นมาเมื่อไร อยู่ที่ไหน
ก็ต้องบอกว่ามีการใช้ทุนสะสมดังกล่าวเพื่อการจัดตั้งสหภาพสหกรณ์จริง แต่ไม่ได้ตั้งขึ้นมาในรูปแบบของสหภาพ สหกรณ์หรอก แต่จัดตั้งขึ้นมาในรูปแบบของชุมนุมสหกรณ์ ในชื่อว่า สันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย จำกัดสินใช้ จดทะเบียนตาม พ.ร.บ.สหกรณ์ พ.ศ. 2471 เมื่อวันที่ 26 กุมภาพันธ์ 2511 และต่อมาในภายหลัง เมื่อมีการประกาศใช้ พ.ร.บ.สหกรณ์ พ.ศ. 2511 เมื่อวันที่ 19 มิถุนายน 2511 สันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทยจำกัดสินใช้นี้ ก็ได้ถูกแปรสภาพจากชุมนุมสหกรณ์ไปเป็นสถาบันที่ชื่อว่าสันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย นั่นยังไง
สรุปก็คือแม้จะได้มีการเตรียมการมาเป็นเวลาหลายปี แต่เอาเข้าจริงกลับก็ไม่ได้มีการจัดตั้งสหภาพสหกรณ์ขึ้นมาตามที่ตั้งใจกันเอาไว้หรอก เรื่องนี้ผู้ไม่สัดทัดกรณีบอกว่าคงเป็นเพราะความกลัว แต่ไม่ขยายความว่ากลัวอะไร ใครกลัว ว่าง ๆ จะไปสืบเสาะมาเล่าให้ฟังเป็นเกร็ดความรู้
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น