ฟักข้าว

ฟักข้าว มีประโยชน์มากเช่น ยอด-ใบ-ลูกอ่อน ลดน้ำตาลในเลือดผู้ป่วยโรคเบาหวาน

          ยอดอ่อนฟักข้าว ทำอาหารได้อร่อยมากสดๆกลิ่นเหมือนยอด-ใบมะระ ดุเหมือนไม่น่าจะอร่อย แต่เมื่อสุกไม่ว่าจะลวกหรือต้มจิ้มน้ำพริก  ยำ ผัดไฟแดง แกงเลียง คั่วแค แกงส้ม ฯลฯ อร่อยมากผักบางชนิดที่ว่าอร่อยแล้วยังสู้ไม่ได้ ดอกของฟักข้าวเท่าที่เคยพบ มี 2 ลักษณะ ซึ่งอาจจะมีมากกว่า 2 แบบ ดอกฟักข้าวที่มีปลายกลีบแหลม ดอกของต้นตัวผู้   ส่วนดอกฟักข้าวปลายกลีบมน  ดอกของต้นตัวเมีย ( ดอกฟักข้าว 2 ลักษณะนี้ผู้เขียนยังไม่แน่ใจว่าเข้าใจถูกต้องหรือไม่  ว่าแตกต่างกันอย่างไรแน่ ตอนแรกเข้าใจว่า ดอกปลายกลีบแหลม ผลใหญ่ ใบไม่หยัก และดอกปลายมนกลม เป็นผลเล็ก ใบหยัก ต้นทั้งใบหยักและไม่หยัก มีลูกเหมือนกัน )  ต้นฟักข้าวเป็นไม้เถาเลื้อย ชอบแดด เลื้อยได้ทั้งบนพื้น บนต้นไม้อื่น บนหลังคา รั้วเตี้ยรั้วสูง ฯลฯ ขอให้มีที่มือเกาะ(ผู้เขียนจะเรียกหนวด)ได้ เลื้อยไปได้หมด   โคนต้นใหญ่ หากปลูกลงดินได้ดินดี  ฟักข้าวมีลูกตั้งแต่ต้นเล็ก เมื่อออกดอก ออกลูก เมื่อใบวายก็จะแตกยอดใบใหม่ ให้ได้เก็บ ยอด ใบ ลูกอ่อน ลูกแก่ ได้ตลอด   ผลอ่อนของฟักข้าว นำมาทำอาหารได้หลายอย่าง เช่น ต้มหรือนึ่งจิ้มน้ำพริก  ใส่แกงต่างๆ ลักษณะคล้ายเนื้อของมะละกอดิบแต่เนียนและแน่นกว่า 

          ผลฟักข้าวเมื่อเริ่มแก่ผิวเปลือกจะสีเหลือง พอแก่จัดจะเปลี่ยนเป็นสีแสด-แดง ไม่ว่าจะอยู่บนต้นหรืออยู่ในภาชนะ ดูสวยงาม ซึ่งบางบ้านที่ปลูกบางทีมีปัญหามีแมลง นก กระรอก ฯ มากินก่อนที่ลูกจะแก่จัด โดยเฉพาะหากเป็นแมลงเจาะแล้วในลูกก็จะมีหนอนอยู่เต็มลูก ซึ่งถ้าห่อตอนลูกเล็กๆก็คงปลอดภัยจากแมลงได้   เท่าที่ทราบมาเมื่อลูกแก่ก็จะเก็บลงมาบ่มให้สุกก่อนที่จะใช้ส่วนด้านในลูกฟักข้าวด้านในลูกเมื่อแก่ เนื้อจะเป็นสีเหลือง เยื่อกลางผลที่หุ้มเมล็ดเป็นสีแดง เมล็ดแก่สีน้ำตาลเข้ม เวลาผ่าลูกแก่ถ้าต้องการเมล็ดไปปลูกต้องระวังมีดโดนเมล็ด ด้านในเมล็ดเนื้อสีขาว เมล็ดของฟักข้าวไม่ว่าจะสุกหรือดิบ (สดยังไม่ตากแห้ง) ผิวเปลือกจะกรอบมาก  ต้องทำให้สุกโดย คั่วหรือต้ม เมล็ดดิบมีพิษ 

          เมล็ดฟักข้าวแก่ ถ้านำไปปลูกต้องได้จากลูกฟักข้าวที่แก่จริงๆ ซึ่งตามที่กล่าวบางครั้งต้องนำลงมาจากต้นก่อนมาบ่มนั้นบางลูกยังไม่แก่มากก็สุกได้ เมื่อนำเมล็ดมาเพาะจึงไม่ขึ้นต้น  เมล็ดฟักข้าว มหาวิทยาลัยมหิดล วิจัยพบโปรตีนที่มีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญ ของเชื้อเอชไอวี-เอดส์ และยับยั้งเซลล์มะเร็ง จดสิทธิบัตรในประเทศไทยแล้ว  สรรพคุณประโยชน์ของฟักข้าวตามตำราแพทย์แผนไทย

          ฟักข้าว   ผักข้าว(เหนือ). ขี้กาเครือ (ปัตตานี) .พุกู้ต๊ะ(กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) 

          ใบ   รสขมเย็น   แก้ไข้ตัวร้อน  ถอนพิษอักเสบ  ตำพอกแก้ปวดหลัง แก้กระดูกเดาะ แก้ฝี แก้พิษ

          เมล็ด  รสมันเมาเย็น  ดิบเป็นพิษ คั่วให้กรอบรับประทานบำรุงปอด แก้ฝีในปอด แก้ไอ ขับปัสสาวะ แก้ท่อน้ำดีอุดตัน ใช้แทนเมล็ดแสลงใจ(โกฐละกลิ้ง)ได้

          ราก   รสเบื่อเย็น ต้มดื่มถอนพิษทั้งปวง  ถอนพิษไข้ ขับเสมหะ แก้เข้าข้อ ปวดตามข้อ แช่น้ำสระผม แก้ผมร่วง ฆ่าเหา

ขอบคุณสรรพคุณฟักข้าว จากหนังสือเภสัชกรรมไทยโดย วุฒิ วุฒิธรรมเวช

          ฟักข้าว ลดน้ำตาลในเลือดผู้ป่วยเบาหวานได้

          ราก       ถอนพิษทั้งปวง
          ใบ         ดับพิษ แก้หูด ฝีมะม่วง ริดสีดวง
          ผลอ่อน ใบอ่อน  ลดน้ำตาลในเลือด

วิธีใช้   นำผลอ่อน ใบอ่อน ยอดอ่อน มาปรุงเป็นอาหาร นำมาลวก ทำให้สุกรับประทานกับน้ำพริก หรือทำเป็นแกงแค ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา ต้านมะเร็ง ไวรัส ยับยั้งน้ำตาลในเลือด ยับยั้งการสังเคราะห์โปรตีน  รายงานผลการทดลอง  ในปี ค.ศ.1986 ประเทศบังกลาเทศ ทำการทดลองพบสาร glycoides ในฟักข้าว ให้ผลในการลดระดับน้ำตาลในเลือดได้ ขอบคุณสรรพคุณฟักข้าวจากหนังสือ สมุนไพรบำบัดเบาหวานรวบรวมเรียบเรียงโดย เภสัชกรหญิงจุไรรัตน์ เกิดดอนแฝก  สรรพคุณประโยชน์ของฟักข้าวนั้นมีมากๆ ผลการวิจัยในประเทศไทย เช่น จาก ม.มหิดล   ม.เชียงใหม่  ม.พายัพ  ม.แม่ฟ้าหลวง  และต่างประเทศเช่น ประเทศเวียตนาม จีน ญี่ปุ่น มีการเผยแพร่ให้ทราบกันในอินเตอร์เน็ตแล้ว คลิกอ่านชมกันได้นะคะ ข้อมูลที่ผู้เขียนทราบนั้นได้รับความกรุณาจากอาจารย์สุวัฒน์ ทรัพยประภา ส่งเป็นเอกสารมาให้ทราบส่วนหนึ่ง และได้จากผู้ขายผลิตภัณฑ์ฟักข้าว และประสบการณ์ทำใช้และทดลองด้วยตนเอง จะเพิ่มบันทึกเรื่องฟักข้าวให้ชมอีกหลายบันทึก  เช่น การทำน้ำฟักข้าว หุงข้าว ไอติม น้ำมัน ด้วยเยื่อสีแดงและเมล็ดของฟักข้าว  ฝากชมด้วยนะคะ

ด้วยความปรารถนาดี  กานดา แสนมณี