คิดเล่น ๆ ให้เห็นความจริง : กฎหมายบังคับจริงๆ หรือ

คิดเล่น ๆ ให้เห็นความจริง

กฎหมายบังคับจริงๆ หรือ

โดย  ครูรงค์

มีสมาชิกสหกรณ์หลายคนถามผู้เขียนว่า ทำไมกฎหมายสหกรณ์ของไทยจึงบังคับว่าสหกรณ์ทุกสหกรณ์ต้องเป็นสมาชิกของสันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย

ผู้เขียนจึงถามว่าอะไรทำให้พวกเขาเข้าใจเช่นนั้น สมาชิกสหกรณ์เหล่านั้นตอบว่า เพราะ พ.ร.บ.สหกรณ์ พ.ศ.2542 ในมาตรา 108 ซึ่งพัฒนามาจากมาตรา 104 ของ พ.ร.บ.สหกรณ์ พ.ศ. 2511 ระบุว่า ให้มี “สันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย” ประกอบด้วยสมาชิกที่เป็นสหกรณ์ มีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริมกิจการสหกรณ์ทุกประเภททั่วราชอาณาจักรให้มีความเจริญก้าวหน้า อันมิใช่เป็นการหาผลกำไรหรือรายได้มาแบ่งปันกัน ซึ่งคำว่าประกอบด้วยสมาชิกที่เป็นสหกรณ์นี้ แปลความได้ว่าสหกรณ์ทุกสหกรณ์ต้องประกอบกันเข้าเป็นสมาชิกของสันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย ดังที่ผู้นำสหกรณ์ที่มีชื่อเป็นที่ยอมรับในวงการสหกรณ์ของไทยท่านหนึ่งได้เคยอธิบายความหมายของกฎหมายในมาตรานี้ไว้ รวมทั้งยังอธิบายเพิ่มเติมด้วยว่า การเป็นสมาชิกสันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย จะสิ้นสุดลงก็ต่อเมื่อมีการเลิกสหกรณ์เท่านั้น สหกรณ์ไม่สามารถลาออกได้

เป็นเรื่องแปลก ที่มีผู้แปลความในมาตรา 108 ของ พ.ร.บ. สหกรณ์ พ.ศ. 2542 เช่นนั้น อย่างไรก็ตาม ในกรณีนี้ ผู้เขียนใคร่ให้ข้อสังเกตบางประการเพื่อการพิจารณาว่า

1.       หลักการสหกรณ์สากล ข้อ 1. ระบุว่าการเข้าเป็นสมาชิกของสหกรณ์จะต้องเป็นไปโดยสมัครใจไม่มีการบังคับ (Open and voluntary membership) กฎหมายสหกรณ์ของไทยก็ควรยึดถือหลักการนี้เช่นกัน

2.       บทบัญญัติในมาตรา 108 ของ พ.ร.บ. สหกรณ์ พ.ศ. 2542 เป็นบทบัญญัติที่อยู่ในหมวด 8 สันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย จึงน่าจะเป็นบทบัญญัติที่ใช้บังคับแก่สันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทยให้มีสมาชิกได้แต่เฉพาะที่เป็นสหกรณ์ มากกว่าจะใช้บังคับให้สหกรณ์โดยทั่วไปต้องเข้ามาเป็นสมาชิกสันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย

3.       ถ้ากฎหมายมีเจตนาที่จะบังคับให้สหกรณ์ทุกสหกรณ์ต้องเป็นสมาชิกสันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย ก็น่าจะมีการบัญญัติเพิ่มเติมเอาไว้ใน พ.ร.บ. สหกรณ์ พ.ศ. 2542 มาตรา 37 วรรคสองให้ชัดเจนว่าให้สหกรณ์ที่ได้จดทะเบียนแล้วมีฐานะเป็นนิติบุคคลและเป็นสมาชิกสันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย

4.       ถ้ามาตรา 108 ของ พ.ร.บ. สหกรณ์ พ.ศ. 2542 เป็นการบังคับให้สหกรณ์ทุกสหกรณ์ต้องเป็นสมาชิกของสันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทยแล้ว ทำไม มาตรา 117/1 ของ พ.ร.บ.สหกรณ์ พ.ศ. 2542 แก้ไขเพิ่มเติมโดย มาตรา 15 แห่ง พ.ร.บ. สหกรณ์ พ.ศ. 2553 จึงระบุว่า

 “มาตรา 117/1 ในกรณีที่มีปัญหาเกี่ยวกับการดำเนินการของสันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย ให้ประธานกรรมการดำเนินการสันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย หรือกรรมการดำเนินการสันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทยจำนวนไม่น้อยกว่าหนึ่งในสามของกรรมการดำเนินการสันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย หรือสหกรณ์ที่เป็นสมาชิกไม่น้อยกว่าหนึ่งร้อยสหกรณ์ ร้องขอให้คณะกรรมการพัฒนาการสหกรณ์แห่งชาติวินิจฉัยได้

คำวินิจฉัยของคณะกรรมการพัฒนาการสหกรณ์แห่งชาติให้เป็นที่สุด”

เพราะคำว่า หรือสหกรณ์ที่เป็นสมาชิก นั้นย่อมแปลความได้ว่า ยังมีสหกรณ์ที่ไม่ได้เป็นสมาชิกของสันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทยอยู่อีกส่วนหนึ่ง

ท่านผู้อ่านล่ะ คิดยังไงในเรื่องนี้.